เรียบเรียงโดย
ทีมงานผู้เชี่ยวชาญด้านกรดไหลย้อน จากกาวิสคอน
สาเหตุและอาการกรดไหลย้อนขึ้นคอเกิดจากอะไร?
กรดไหลย้อน (GERD: Gastro-Esophageal Reflux Disease) คือ ภาวะที่มีกรดหรือน้ำย่อยในกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นไปในหลอดอาหาร อาจทำให้หลอดอาหารเกิดการอักเสบ หรือเป็นแผล กรดไหลย้อนเกิดจากหูรูดหลอดอาหารเกิดการหย่อนตัวหรือเปิดบ่อยกว่าปกติ ทำให้กรดไหลย้อนกลับขึ้นไปทำอันตรายต่อเยื่อบุหลอดอาหารได้กรดในกระเพาะอาหารทำหน้าที่ย่อยอาหาร เมื่อเราอายุมากขึ้นกลไกการป้องกันไม่ให้กรดไหลย้อนก็เริ่มเสื่อมลง แม้กรดไหลย้อนมักเกิดเมื่ออายุมากแต่ก็อาจพบในคนอายุน้อยได้เช่นกัน
นอกจากนี้กรดไหลย้อนยังมีสาเหตุมาจาก
- ความผิดปกติของกล้ามเนื้อหูรูดส่วนล่างของหลอดอาหาร ทำให้แรงดันลดลงหรือเปิดบ่อยผิดปกติ เกิดได้จากการดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ กาแฟ ชา เครื่องดื่มคาเฟอีน และยาบางชนิด เช่น ยารักษาโรคหอบหืดบางประเภท
- การบีบตัวของหลอดอาหารทำงานไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้อาหารเคลื่อนตัวลงช้าหรือกรดที่ไหลย้อนค้างอยู่ในหลอดอาหารนานขึ้น
- กระเพาะอาหารบีบตัวช้าหรือผิดปกติ ทำให้อาหารค้างนานและเพิ่มโอกาสที่กรดจะไหลย้อน อาหารไขมันสูงและช็อกโกแลตยิ่งทำให้การบีบตัวลดลง
- พฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสม เช่น นอนทันทีหลังมื้ออาหาร กินมื้อใหญ่ สูบบุหรี่ ดื่มน้ำอัดลมหรือแอลกอฮอล์ รวมถึงความเครียด ล้วนเพิ่มความเสี่ยงกรดไหลย้อน
- โรคอ้วนทำให้แรงดันภายในช่องท้องสูงขึ้น ส่งผลให้กรดจากกระเพาะย้อนขึ้นได้ง่าย
- การตั้งครรภ์ทำให้ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลงจนหูรูดหลอดอาหารอ่อนแรง และมดลูกที่โตขึ้นเพิ่มแรงกดต่อกระเพาะอาหาร นำไปสู่การเกิดกรดไหลย้อนมากขึ้น
อาการของกรดไหลย้อนประกอบด้วยอะไรบ้าง?
- ท้องอืดอาหารไม่ย่อยจากกรดเกิน
- แน่นท้อง จุกเสียด ไม่สบายท้อง
- จุกแน่นลิ้นปี ปวดท้องช่วงบน
- เรอเปรี้ยว
- คลื่นไส้ รู้สึกเหมือนมีน้ำย่อยขึ้นมา
- อาการแสบร้อนกลางอกในผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นกลไกการตอบสนองของร่างกายต่อกรดในกระเพาะอาหารซึ่งทำให้หลอดอาหารเกิดอาการระคายเคือง
- แสบคอ จุกแน่นในลำคอ กลืนลำบาก
อาการแทรกซ้อนอื่น ๆ จากการเป็นกรดไหลย้อนมีอะไรบ้าง?
- อาการเจ็บหน้าอกที่ไม่ได้เกิดจากโรคหัวใจ
- เสียงแหบเรื้อรัง เสียงเปลี่ยน
- ไอเรื้อรังโดยไม่มีสาเหตุชัดเจน
- กลืนติดขัดเหมือนมีก้อนจุกในคอ
- อาการทางช่องปาก เช่น ฟันผุ มีกลิ่นปาก
- โรคหืดที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาตามปกติ
กรดไหลย้อนเกิดจากอะไร?
พฤติกรรมและปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดกรดไหลย้อน
- ของทอดและของมัน
- พฤติกรรมการรับประทานอาหาร เช่น ทานมากเกินไป และ หรือ เร็วเกินไป
- เนื้อติดมันและผลิตภัณฑ์นม
- แอลกอฮอล์ เครื่องดื่มมีคาเฟอีน
- ของเผ็ดซึ่งล้วนกระตุ้นให้หูรูดกระเพาะอาหารส่วนล่างเปิดออก
- ภาวะน้ำหนักเกินทำให้เกิดแรงกดที่กระเพาะอาหารมากขึ้นจนดันให้หูรูดกระเพาะอาหารเปิดออกภายหลังรับประทานอาหาร
- ความเครียดเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลให้อาการกรดไหลย้อนรุนแรงขึ้นเนื่องจากความเครียดเผาผลาญ โพรสตาแกลนดินซึ่งทำหน้าที่ปกป้องกระเพาะอาหารจากกรด ท่านควรนอนหลับสนิท อย่างน้อยคืนละ 8 ชั่วโมงและลดปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดความเครียดเท่าที่สามารถทำได้
รักษากรดไหลย้อนขึ้นคอได้อย่างไร?
1. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต
- ปรับเตียงให้อาศีรษะยกสูงราว 15 เซนติเมตร (ประมาณ 6–8 นิ้ว) แทนการหนุนหมอนหลายใบ เพราะการใช้หมอนซ้อนกันอาจทำให้กล้ามเนื้อหน้าท้องตึงตัวและเพิ่มแรงดันภายในช่องท้อง ซึ่งเอื้อต่อการเกิดกรดไหลย้อน
- ผู้ที่มีอาการตอนกลางคืนควรนอนตะแคงซ้าย เนื่องจากการนอนตะแคงขวาจะทำให้ตำแหน่งของกระเพาะอาหารอยู่สูงกว่าและกดต่อหูรูดหลอดอาหาร ทำให้กรดย้อนขึ้นได้ง่าย
- ปรับรูปแบบการกินให้เหมาะสม และสังเกตว่ามีอาหารชนิดใดที่กระตุ้นอาการหรือไม่
- หลีกเลี่ยงอาหารทอด อาหารมัน หรืออาหารที่มีไขมันสูง รวมถึงอาหารรสจัด
- หลีกเลี่ยงอาหารและเครื่องดื่มกระตุ้น เช่น กาแฟ ช็อกโกแลต ผลไม้เปรี้ยวจัด น้ำอัดลม แอลกอฮอล์ อาหารที่มีมะเขือเทศ และอาหารกลุ่มมิ้นต์
- ไม่ควรกินมื้อใหญ่ เพราะทำให้หูรูดหลอดอาหารเปิดง่ายขึ้น ควรแบ่งเป็นมื้อเล็กหลายครั้ง
- หลีกเลี่ยงการล้มตัวนอนทันทีหลังรับประทานอาหาร ควรรออย่างน้อย 3 ชั่วโมงให้กระเพาะย่อยและเคลื่อนอาหารออกไปก่อน
- ลดหรือหลีกเลี่ยงการใช้ยาที่อาจทำให้หูรูดหลอดอาหารอ่อนแรง
- งดสูบบุหรี่และงดดื่มแอลกอฮอล์
- ควบคุมน้ำหนัก หากมีน้ำหนักเกินหรืออ้วน
- หลีกเลี่ยงเสื้อผ้ารัดรูปหรือเข็มขัดแน่นเกินไปเพื่อลดแรงกดบริเวณช่องท้อง
- จัดการความเครียดและหาวิธีผ่อนคลายเพื่อช่วยลดอาการ
2. รักษาโดยการใช้ยา
เราทราบดีว่ากรดไหลย้อนรบกวนการทำกิจกรรมตามปกติของท่านมากเพียงใด ด้วยเหตุนี้ ยาบรรเทากรดไหลย้อนจากประเทศอังกฤษจึงถูกออกแบบมาเพื่อช่วยบรรเทาอาการต่างๆจากกรดไหลย้อนยาลดกรดและบรรเทากรดไหลย้อนจากประเทศอังกฤษ แตกต่างจากยาลดกรดทั่วไป เพราะยาลดกรดทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น ชนิดผงฟู่ ชนิดเม็ด หรือชนิดน้ำ เพียงช่วยเจือจางกรดในกระเพาะอาหาร
แต่ยาลดกรดและบรรเทากรดไหลย้อนจากประเทศอังกฤษนอกจากจะประกอบด้วยยาลดกรดซึ่งทำหน้าที่ปรับสภาพกรดส่วนเกินให้กลายเป็นกลางแล้ว ยังมีโซเดียม แอลจิเนตเป็นตัวยาสำคัญ ทำหน้าที่สร้างชั้นแพเจลเพื่อป้องกันกรดรวมถึงสารระคายเคืองอื่น (เช่น น้ำย่อยเปปซินและน้ำดี) ไม่ให้ไหลย้อนขึ้นไปสู่หลอดอาหาร จึงช่วยบรรเทาอาการแสบร้อนกลางอก อาการกรดไหลย้อนขึ้นคอ รวมถึงอาการอื่นๆจากกรดไหลย้อน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้คุณสามารถทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันต่อไปได้ ไม่มีสะดุด
การป้องกันกรดไหลย้อนทำอย่างไร?
- หลีกเลี่ยงอาหารที่กระตุ้นการหลั่งกรดในกระเพาะ เช่น อาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด เครื่องดื่มคาเฟอีน น้ำอัดลม แอลกอฮอล์ รวมถึงกระเทียมและหัวหอม และควรหลีกเลี่ยงการกินมื้อใหญ่ โดยแบ่งเป็นมื้อเล็กหลายครั้งแทน
- ลดความเครียดด้วยวิธีต่างๆ เช่น พักผ่อนให้พอ ออกกำลังกายเป็นประจำ ฝึกสมาธิ หรือสวดมนต์
- ควบคุมน้ำหนัก โดยเฉพาะในผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน เพราะเมื่อไขมันลดลง ความดันภายในกระเพาะอาหารจะลดลง ทำให้กรดดันขึ้นหลอดอาหารน้อยลง ส่งผลให้อาการกรดไหลย้อนดีขึ้น อีกทั้งยังช่วยเสริมสุขภาพได้อักด้วย
- หลีกเลี่ยงการนอนราบหลังรับประทานอาหาร ควรรออย่างน้อย 3–4 ชั่วโมง หากต้องเอนตัวนอนให้ใช้หมอนสูง และควรงดออกกำลังกายทันทีหลังทานอาหาร
