วิธีป้องกันและรักษาอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

เรียบเรียงโดย

ทีมงานผู้เชี่ยวชาญด้านกรดไหลย้อน จากกาวิสคอน

อาการอาหารไม่ย่อย สามารถพบได้บ่อย ส่วนมากอาจมีอาการปวดเกิดขึ้นเฉียบพลันไม่นานภายหลังรับประทานอาหาร ซึ่งจะมีอาการแน่นท้อง อึดอัด จุกเสียดท้อง อาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องนี้ก็อาจเป็นหนึ่งในสัญญาณเตือนของโรคกรดไหลย้อนด้วยเช่นเดียวกัน

สาเหตุและอาการอาหารไม่ย่อย

อาการอาหารไม่ย่อยหรือจุกเสียดท้องเป็นสิ่งที่หลายคนเจอ ไม่ว่าจะเป็นเป็นครั้งคราวหรือเกิดขึ้นบ่อย ๆ บางครั้งอาจรุนแรงจนรู้สึกอึดอัด แน่นท้อง หรือปวดท้องหลังกินอาหารเพียงไม่นาน โดยสาเหตุนั้นเกิดจากการที่กระเพาะหลั่งกรดมากเกินไป ทำให้ระบบย่อยอาหาร โดยเฉพาะเอนไซม์ที่อยู่ในลำไส้เล็กทำงานได้ไม่เต็มที่ จึงทำให้เกิดอาการอาหารไม่ย่อย
ส่งผลให้รู้สึกแน่นท้อง จุกเสียดท้อง

นอกจากนี้อาการอาหารไม่ย่อยยังพบบ่อยในช่วงตั้งครรภ์เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงด้านโครงสร้างร่างกายส่งผลกระทบต่อการผลิตฮอร์โมน
ท่านสามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่หน้าการตั้งครรภ์

อาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

สัญญาณของอาหารไม่ย่อยมีดังนี้:

  • รู้สึกแน่นท้อง หรือ ไม่สบายท้องหลังรับประทานอาหาร
  • รู้สึกแสบร้อนบริเวณท้อง
  • ท้องลั่นโครกคราก
  • ท้องเกร็ง
  • ท้องอืด ท้องเฟ้อ
  • เรอเปรี้ยว

สาเหตุของอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

อาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง อาจทำให้เกิดความรู้สึกปวดแสบร้อนในกระเพาะอาหาร โดยเฉพาะในผู้ที่เยื่อบุทางเดินอาหารบอบบางเป็นพิเศษ อาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง
เกิดได้จากหลายปัจจัย และปัจจัยกระตุ้นอาจต่างกันในแต่ละคน

สาเหตุหลักของอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง ประกอบด้วย:

  • รับประทานอาหารมื้อใหญ่
  • รับประทานเร็วเกินไป
  • ของมันหรือของเผ็ด
  • ความเครียดและวิตกกังวล
  • ดื่มแอลกอฮอล์
  • สูบบุหรี่

วิธีป้องกันอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

การป้องกันอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องสามารถทำได้หลายวิธี โดยการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการดูแลสุขภาพโดยรวม ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้:

1. ทานอาหารมื้อเล็กๆ แต่บ่อยครั้ง

การทานอาหารมื้อใหญ่ๆ ในแต่ละครั้งอาจทำให้กระเพาะอาหารทำงานหนักและทำให้เกิดอาการ
อาหารไม่ย่อยได้ง่ายขึ้น ดังนั้น ควรแบ่งมื้ออาหารเป็นมื้อเล็กๆ และทานบ่อยขึ้นแทน
เช่น ทานอาหาร 4-5 มื้อเล็กๆ ต่อวัน เพื่อช่วยลดการทำงานหนักของกระเพาะอาหาร

2. หลีกเลี่ยงอาหารที่กระตุ้นกรดในกระเพาะ

อาหารบางชนิดอาจกระตุ้นการผลิตกรดในกระเพาะอาหาร เช่น อาหารมัน อาหารเผ็ด
อาหารทอด ช็อกโกแลต เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เช่น กาแฟ หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารเหล่านี้ เพื่อช่วยลดโอกาสเกิดอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

หลีกเลี่ยงการทานของมัน ของทอด เพื่อลดอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

3. เคี้ยวอาหารให้ละเอียด

การเคี้ยวอาหารให้ละเอียดช่วยลดภาระในการย่อยของกระเพาะอาหารและช่วยให้ระบบย่อยอาหาร
ทำงานได้ดีขึ้น ลดโอกาสเกิดอาการอาหารไม่ย่อย เช่น จุกเสียดท้อง หรือท้องอืด

4. ไม่ทานอาหารใกล้เวลานอน

การทานอาหารก่อนนอนอาจทำให้กรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นสู่หลอดอาหาร
ซึ่งทำให้เกิดอาการแสบร้อนกลางอกและอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องได้
ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารภายใน 2-3 ชั่วโมงก่อนเข้านอน

5. ลดความเครียด

ความเครียดสามารถกระตุ้นการผลิตกรดในกระเพาะอาหาร และทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานไม่ดีได้
ดังนั้นการหาวิธีลดความเครียด เช่น การฝึกโยคะ การทำสมาธิ หรือการออกกำลังกายเป็นประจำ
สามารถช่วยลดอาการอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องได้

รับประทานอาหารมื้อใหญ่ และของมัน สาเหตุของอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้อง

การรักษา

อาการแน่นท้องเพราะอาหารไม่ย่อยที่เกิดจากการมีกรดในกระเพาะอาหารมากเกินไป สามารถบรรเทาได้ด้วยการรับประทานยาลดกรดและป้องกันกรดไหลย้อน แต่ยังมีความเข้าใจที่ผิด ๆ บางอย่างเกี่ยวกับยาลดกรด ตัวอย่างเช่น คนทั่ว ๆ ไปมักคิดว่ายาลดกรด กับยาธาตุน้ำขาว คือยาตัวเดียวกัน มีสรรพคุณลดกรดในกระเพาะอาหารที่เหมือน ๆ กันเพราะลักษณะเป็นน้ำสีขาวเหมือนกัน แต่ไม่เป็นความจริง เรามาดูกันว่า ยาทั้ง 2 ชนิด แตกต่างกันอย่างไรมาติดตามกันได้เลย

ตรวจสอบอาการ

การรักษาอาการกรดไหลย้อน

ยาลดกรด (Antacids) คือ
ยาที่ช่วยปรับสภาพความเป็นกรดภายในกระเพาะอาหารให้มีความเป็นกลางมากขึ้น
ส่วนมากประกอบด้วยยาที่มีคุณสมบัติเป็นด่าง ได้แก่

  • อะลูมิเนียม ไฮดรอกไซด์ (Aluminium hydroxyide)
  • แมกนีเซียม คาร์บอเนต (Magnesium hydroxide)

มักใช้เป็นยารักษาโรคกระเพาะอาหารอักเสบ, โรคกรดไหลย้อน
และบรรเทาอาการอาหารไม่ย่อย ท้องอืด ท้องเฟ้อ ได้

ยาธาตุน้ำขาว (Salol et Menthol Mixture) คือ ยาที่ประกอบด้วย

  • ซาลอล (Salol หรือ Phenyl Salicylate) มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อในลำไส้
  • น้ำมันจากผลเทียนสัตตบุษย์ (Anise oil) และ เมนทอล (Menthol) มีฤทธิ์ขับลม

ดังนั้นยาธาตุน้ำขาวจึงสามารถใช้รับประทานเพื่อทำลายเชื้อโรคในลำไส้
รักษาอาการท้องเสียจากการติดเชื้อแบบไม่รุนแรง แก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย ท้องอืดท้องเฟ้อ
จุกเสียด แน่นท้อง ช่วยขับลมได้

จะเห็นได้ว่า ยาธาตุน้ำขาวไม่ใช่ยาลดกรด ยาธาตุน้ำขาวไม่สามารถลดภาวะกรดเกินในกระเพาะอาหารได้
ดังนั้นเพื่อความปลอดภัย ก่อนจะกิน หรือใช้ยาอะไรหากไม่มั่นใจแนะนำให้ปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรจะดีกว่า
(ที่มา : กลุ่มภารกิจด้านวิเคราะห์และประมวลข่าวสาร สำนักสารนิเทศ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข)

ในขณะที่บางคนอาจนิยมทานยาลดกรดชนิดผงฟู่ เพื่อลดกรดและบรรเทาอาการท้องอืด
ท้องเฟ้อ เพราะหาซื้อได้ง่ายและราคาไม่แพง
แต่เนื่องจากอาการแน่นท้องเพราะอาหารไม่ย่อยจากกรดเกินอาจทำให้เกิดกรดไหลย้อนได้ด้วย
การทานยาที่ช่วยลดกรดเพียงอย่างเดียว จึงอาจไม่เพียงพอ

จึงควรรับประทานยาลดกรดและป้องกันกรดไหลย้อน ที่มีประสิทธิภาพเหนือกว่ายาลดกรดทั่วไป เพราะนอกจากจะ
ช่วยเจือจางกรด ปรับสภาพกรดภายในกระเพาะอาหารให้มีความเป็นกลางมากขึ้น ซึ่งช่วยบรรเทาอาการจุกเสียด
ท้อง และอาหารไม่ย่อยจากกรดเกินแล้ว ยังมีคุณสมบัติในการสร้างชั้นแพเจลป้องกันกรดไหลย้อน และบรรเทา
อาการแสบร้อนกลางอกจากกรดไหลย้อนได้

ดังนั้นไม่ว่าท่านจะมีอาการ จุกเสียดท้อง แน่นท้องเพราะอาหารไม่ย่อยจากกรดเกิน ก็สามารถบรรเทาอาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
จึงช่วยให้ท่านดำเนินกิจวัตรต่อไปโดยไร้กังวล

หากท่านจะพิจารณาเลือกซื้อยาเพื่อบรรเทาอาการแน่นท้องเพราะอาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องด้วยตนเอง
จำเป็นต้องอ่านฉลากและเอกสารกำกับยาให้ละเอียดก่อนทุกครั้ง

ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้จาก

https://pharm.tu.ac.th/uploads/pharm/pdf/articles/articles201812.pdf

https://pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0231.pdf

คำถามที่พบบ่อย

อาการจากอาหารไม่ย่อยอาจมีตั้งแต่อาการปวดแสบร้อนกลางอกไปจนถึงจุกเสียดท้องบริเวณลิ้นปี่ ท่านอาจ
รู้สึกท้องอืด แน่นท้อง หรือเวียนศีรษะในช่วงระยะสั้น อาการอาหารไม่ย่อยซึ่งบ่งชี้ว่ามีโรคร้ายแรงนั้นพบ
ได้ยากอย่างยิ่ง อย่างไรก็ดีท่านควรปรึกษาแพทย์หากอาหารไม่ย่อยเกิดขึ้นบ่อยและมีอาการรุนแรงขึ้น

อาหารไม่ย่อย จุกเสียดท้องสามารถเกิดได้ตลอดเวลาและอาจเป็นผลจากเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร เครียดเกินไป หรือปัจจัยอื่น ๆ อย่างไรก็ดีอาหารไม่ย่อยไม่ใช่เรื่องที่ต้องวิตกกังวลจนเกินไป แต่หากท่านมีอาการจุกเสียดท้องจากอาหารไม่ย่อยต่อเนื่องมาแล้วระยะหนึ่งควรปรึกษาแพทย์

อาหารไม่ย่อยอาจทำให้เกิดอาการตั้งแต่จุกเสียดท้องและปวดท้องไปจนถึงท้องผูกและท้องเสีย อาหารไม่ย่อยยังอาจทำให้เกิดต่างๆ เช่น กรดไหลย้อน ท้องอืด มีแก๊สในทางเดินอาหารมากผิดปกติ เวียนศีรษะ หรือท้องผูกได้อีกด้วย

ควรหลีกเลี่ยงรับประทาน ของทอด ของมัน หรือของเผ็ด รวมถึงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน แอลกอฮอล์ น้ำอัดลม ช็อกโกแลต ซึ่งเป็นปัจจัยกระตุ้นหูรูดหลอกอาหารส่วนล่างให้เปิด นอกจากการเลี่ยงอาหารจำพวกนี้ยังควรปรับพฤติกรรมการรับประทานให้เหมาะสมด้วย เช่น การรับประทานมากเกินไปหรือเร็วเกินไป